Jak pomóc dziecku wyrazić uczucia?
Czytanie tego wpisu zajmie Ci około 5 minut.
Bycie rodzicem to bez wątpienia praca na pełen etat. Poznanie małego człowieka, próba wychowania go na jak najlepszego, szczęśliwego człowieka z mocnym systemem wartości – wszystko to z całą pewnością wiąże się z ogromem zaangażowania i ciągłego uczenia się, poszerzania swej wiedzy.
Na powyższe elementy składają się działania rodziców (w bardzo dużym stopniu), ale także nauczycieli czy opiekunów w żłobkach (zobacz: kurs na opiekuna w żłobku on-line). Współpraca pomiędzy rodzicami, a osobami pracującymi w placówkach typu przedszkole, żłobek czy klub malucha jest więc niezaprzeczalnie bardzo istotna. Dzięki niej możemy pomóc dziecku przejść przez trudny etap adaptacji, możemy pracować wspólnie nad pokazaniem dziecku w jaki sposób radzić sobie skutecznie z rozwiązywaniem problemów czy trudności. Wszystko to sprowadza się do…uczuć. Są one obecne w każdym człowieku: nawet tym najmniejszym…
UCZUCIA W ŻYCIU DZIECKA
Jako rodzice, nauczyciele czy opiekunowie zdajemy sobie sprawę z tego, że dzieci – jak każda inna osoba – mają uczucia, emocje. Nierzadko jednak zdarza nam się zapominać, że emocji i uczuć jest bardzo, bardzo dużo. I często sami – jako osoby dorosłe – mamy problem w poradzeniu sobie z nimi…
Nic więc dziwnego, że maluch, który dopiero poznaje świat i rzeczywistość, nierzadko nie radzi sobie z przeżywaniem przeróżnych stanów emocjonalnych. Dzieci mogą czuć się zdenerwowane, wystraszone, szczęśliwe, zawstydzone, nerwowe, smutne czy też sfrustrowane. Nie mają jednak jeszcze dostatecznych umiejętności, by wiedzieć jak poradzić sobie z powyższymi stanami, jak odpowiednio i właściwie wyrazić to, co aktualnie czują, przeżywają.
Wobec tego nierzadko pokazują swoje uczucia poprzez działanie: płacz, krzyk, tupanie nogami, często również bicie, gryzienie, ciągnięcie za włosy innych. Oczywiście, działania te są frustrujące: nie tylko dla opiekunów, ale także dla samego dziecka. Wszystko jednak jest po coś. Sytuacje jak te opisane powyżej są niejako okazją do tego, by dziecko nauczyło się rozpoznawać, nazywać i radzić sobie z przeżywanymi uczuciami, emocjami, a to ma wpływ na jego rozwój emocjonalny.
Kiedy zacząć uczyć dziecko wyrażać swoje emocje? Można robić to już wtedy gdy dziecko wejdzie w wiek żłobkowy. Warto zacząć mówić głośno do dziecka o uczuciach gdy osiągnie ono wiek 18 miesięcy (półtora roku). Jeśli jesteś więc opiekunem w żłobku i opiekujesz się dziećmi do lat 3 z powodzeniem możesz rozpocząć działania z tym związane.
Kluczem do sukcesu oczywiście jest wyjaśnienie dziecku dlaczego czuje się tak, a nie inaczej oraz, że to stan całkowicie normalny. Na każdym kroku trzeba pomagać dziecku w rozpoznaniu przeżywanych uczuć i emocji, w nazwaniu ich. Jak możemy więc pomóc maluchom w wyrażaniu uczuć?
ZILUSTRUJCIE UCZUCIA
Uczucia trzeba wyjaśnić dziecku w zrozumiały dla niego sposób. Bardzo pomocne okaże się ich zilustrowanie. Oczywiście można samodzielnie narysować jakieś uczucie, by opowiedzieć o nim dziecku. Warto również sięgnąć po książeczki obrazkowe o tematyce uczuć. Na rynku jest wiele propozycji, które z powodzeniem można dobrać do wieku młodszych jak i nieco starszych dzieci. Dziecko oglądając książeczki, czy karty o tematyce emocji (zobacz: karty emocje i uczucia format PDF) nauczy się kojarzyć daną mimikę z konkretnym uczuciem. W ten sposób rozwijać będzie się proces identyfikacji uczuć i emocji zarówno u siebie jak i też u innych.
ZNAJDŹCIE WSPÓLNIE ROZWIĄZANIE
Wspólnie z dzieckiem znajduj rozwiązania na poradzenie sobie z przeżywaniem przeróżnych uczuć. To bardzo ważne: dziecko jeszcze samodzielnie nie jest w stanie tego dokonać, co z kolei rodzi frustrację. Zaproponuj różne rozwiązania i testujcie je. Możecie stworzyć na przykład kącik złości. W momencie gdy dziecko poczuje gniew będzie mogło udać się do kącika i tam drzeć kartki, bić pięścią w przeznaczoną do tego poduszkę, mazać mazakami po arkuszu papieru.
DOSTRZEGAJ MAŁE SUKCESY
Dzieci uwielbiają być motywowane. I mowa tutaj o motywacji wewnętrznej. Gdy zauważysz, że dziecko próbuje poradzić sobie z jakimś uczuciem w pożądany sposób, doceń to staranie i pochwal malucha. To na pewno zmotywuje i sprawi, że w przyszłości dziecko będzie starało się powtórzyć swoją reakcję na daną emocję. Pochwal je także gdy zacznie mowić o tym w jaki sposób się czuje: że jest wściekłe, radosne, wystraszone. Wspieraj. Niech dziecko zrozumie, że rozmowa o uczuciach jest jak najbardziej na miejscu, że jest w porządku, że jest pomocna. Mówienie głośno o przeżywanych uczuciach warto też ćwiczyć. Wspominaj o nich podczas zabawy, gry czy po obiedzie. Niech stanie się to czymś naturalnym.
NIE ZAPOMNIJ O AKCEPTACJI
Nigdy nie zapominaj o akceptacji i wsparciu. Nauczenie dzieci wyrażania swoich uczuć wcale nie należy do najłatwiejszych rzeczy. Dla dziecka będzie to trudny proces i nie zawsze każdy dzień będzie kończył się sukcesem. Praktyka jednak czyni mistrza. Uczucia przytłaczają czasem każdego z nas – również dzieci. Pokaż, że to akceptujesz, że to co przeżywa dziecko jest dla Ciebie zrozumiałe. Wzbudzisz tym samym u małego człowieka zaufanie, poprawisz jego samopoczucie. Dzięki poczuciu bezpieczeństwa jakie wzbudzisz u dziecka, wasza współpraca przyniesie wspaniałe efekty.
ZAUWAŻAJ UCZUCIA INNYCH
Uważne słuchanie i akceptowanie dziecka i uczuć, które przeżywa jest ogromnie ważne dla jego rozwoju emocjonalnego. W trakcie nauki wyrażania swoich emocji nie warto jednak zapominać o empatii i uczuciach innych. Gdy dziecko znajdzie się w sytuacji, w której – przykładowo – kolega nie będzie chciał podzielić się z nim zabawką, porozmawiajcie o uczuciach, które dziecku towarzyszą, ale także zwróć uwagę w rozmowie na to, jak mogła czuć się ta druga osoba. Może towarzyszył jej strach przed tym, że nie odzyska już swojej zabawki?
Zwracanie uwagi na uczucia innych pozwoli w przyszłości dzieciom na zbudowanie trwałych relacji, np przyjaźni.
Uczucia to nie jest łatwy temat, z pewnością. Towarzyszą nam jednak one przez całe życie – warto więc jak najwcześniej pokazywać dzieciom jak mogą je prawidłowo wyrazić. Potrzeba na to czasu, praktyki i determinacji, ale warto!
I pamiętajmy każdego dnia, że my jako rodzice, opiekunowie czy nauczyciele, jesteśmy dla dzieci największym wzorem do naśladowania. Powinniśmy wykazywać się więc spokojem, cierpliwością i pozytywnym nastawieniem. Powodzenia!
Zobacz także nasze pomoce edukacyjne związane z emocjami i uczuciami:
a) Emocje, zachowania, sytuacje: fiszki
b) Emocje i uczucia: pomoce klamerkowe
c) Karty Emocje
*Wpis powstał na podstawie artykułu Educationalplaycare.com
